تفسیر نقاشی کودکان
در نقاشی چه چیزی را باید بدانیم؟
نقاشی یکی از ابزارهای کار مشاور در روانشناسی است. باید دانست که اگر تنها به نقاشی تکیه کنیم ممکن است به اشتباه برویم.
نقاشی دریچهای بر اندیشه ها و احساسات کودک است .
نقاشی و بازی دو ابزار قدرتمند است که میتواند احساسات ، نگرانی ها ،شاد غم ها ، ترسها و …. کودک را از طریق آن شناخت.
کودکان به جای صحبت و بیان احساسات خود از نقاشیو یژ بازی کردن استفاده میکنند.
اهمیت و جایگاه نقاشی کودکان در گذشته و حال
در گذشته نقاشی فقط سرگرمی و وقت گذرانی بوده است.
نکات ضروری و مهم در تفسیر نقاشی کودکان :
۱- یک برگ کاغذ A۴ و مداد رنگی به کودک می دهیم تا یک نقاشی آزاد بکشد .
۲- بهتر است در صورت امکان در نقاشی کشیدن کنار کودک باشیم تا بتوانیم حرکات و صحبتهای او را در هنگام نقاشی زیر نظر بگیریم.
بعد از اتمام نقاشی باید از کودک سوالاتی را بپرسیم به طور مثال : سوال کنیم که این آدمی که کشیدی پسر است یا دختر و … ) توضیحات کودک بسیار مهم است(
۴- باید دانست که نقاشی فقط یک ابزار است و نمیتوان بر اساس آن به کودک برچسب زد و یا مشکلی را به او نسبت داد
۵- در کنار نقاشی حتما باید یک مصاحبه دقیق و علمی با والدین ، مربی ، معلم و …. نیز انجام داد
۶- تست آدمک گودیناف و یا تست H.T.P
(HOUSE – TREE – PERSON)خانه ، درخت ، آدم مد نظر نیست .
-7 بر آورد هوشی و رشد ادراک دیداری – حرکتی : یعنی به چه میزان خطوط را هماهنگ میکشد ، نظم نقاشی چگونه است ، آیا جزئیات نقاشی را کامل میکشد و … اگر در نقاشی این موارد رعایت شده باشد به این معناست که کودک رشد دیداری – حرکتی خوبی دارد و اگر رشد دیداری – حرکتی خوب باشد کودک در خواندن و نوشتن و … خوب است . و اگر در رشد دیداری – حرکتی خوب نباشد کودک در درس )خواند و نوشتن(ضعیف میباشد و اگر نقاشی نیز ترسیم کند نقاشی در هم است). باید بدانیم که عدم رشد ادراک باعث میشود نقاشی کودک در هم باشد).
-8 اگر کودک دوره نقاشی رفته باشد در تفسیر نقاشی باید احتمال بیشتری داد و حتما باید یک مصاحبه دقیق و علمی با والدین ، مربی ، معلم و … نیز انجام داد.
۹- نقاشی میتواند ابزرا مهمی در جهت کاهش ترسهای کودک باشد مانند ترس از غول – ترس -جن- ترس از روح و …
روش استفاده از نقاشی جهت درمان ترس از غول ، جن و روح در کودکان :
از کودک میخواهیم غول ، جن، روح و یا چیزی که از آن میترسد را نقاشی کند و ترسیم آن چیزی که کودک از آن می ترسد باعث کاهش ترس و اضطراب در کودک میشود.
بعد از اینکه کودک نقاشی را کشید نقاشی را به تمسخر میگیرم و به طور مثال میگوییم: جناب جن و … و به کودک می گوییم من هم جنم ، من غولم و سر و صدا میکنیم و دنبال کودک میدویم و بازی میکنیم و با این رفتار میتوانیم ترس را در کودک کاهش دهیم. در آخر به عامل ترس در کودک ) غول ، جن ، روح ) یک اسم خنده دار میدهیم و این عمل می تواند ترس و اضطراب کودک را کاهش دهد.
کار عملی
در نقاشی کودک نمادها و رازهایی وجود دارد که باید آنها را شناخت .
مراحل تحول نقاشی در کودکان
۱ -از حدود ۱۱ ماهگی ← حرکت تعادلی و ایجاد خطوطی در فضا :
با دست و پا زدن خطوطی را در فضا ترسیم میکند و این آغاز نقاشی است . کودک هر چه بیشتر دست و پا بزند یادگیری اش بیشتر میشود.
دست و پا زدن در استخر و بازی کردن در خانه بهتر است.
۲- ۱۸ ماهگی – ترسیم خطوط مارپیچ و حلزونی بدون برداشتن دست : اگر یک کاغذ و مداد به وی بدهید در روی کاغذ به صورت مدور خط خطی میکند.
۳- ۲/۵ سالگی – خطوط افقی ، عمودی ، نقطه چین و دایره کشیده می شود : خط هایی را ترسیم میکند ولی منظم نبوده و شکل خاصی ندارند.
۴- ۳ سالگی اشکال دیده میشوند ، انتخاب اسم برای آنها )معمولا اسمها تغییر میکنند و ثبات ندارند( کشیدن ادم وزغ گونه.
۵- ← 4سالگی تقریبا نقاشی خود را توضیح میدهد. به طور مثال این آدم است، باران میآید) . نقاشی ممکن است فقط خط خطی باشد(
-6 5سالگی به بعد ← ترسیم خانه ، درخت معمولا در همه کودکان مشاهده میشود. رشد ادراکی – حرکتی در کودکان فقط خط خطی باشد مشهود است .
بررسی مسایل شناختی در نقاشی کودک :
آدمک : معرف شخص آزمودنی است .
اگر آدمک بکشد و بگوید پدرم است و یا مادرم است، آن گاه معرف خودش نیست . زمانی معرف خودش میباشد که آدمک را بکشد و چیزی نگوید .
آدمک بزرگ و درشت : اعتماد به نفس بالایی دارد و احساس بزرگی میکند .
آدمک کوچک و ریز آدمکی کوچک و در گوشه کاغذ کشیده شده است . این نشانه عدم اعتماد به نفس در کودک است ، کودکی خجالتی و کمرو است .
آدمک خارج از مرکز نقاشی کودک :
جایگاهی در خانواده ندارد و به وی توجه نمی شود ) گوشه گیری و خجالتی است (
آدمک با پاهای به هم چسبیده/ با پاهای جدا از هم :
دست و پا به عنوان کانال ارتباطی با بیرون است. اگر پاها به هم چسبیده باشد کودک در ارتباط با بیرون مشکل دارد و نمی تواند خوب با دیگران ارتباط برقرار کند.
اگر پاها از هم جدا باشد، نشانه ارتباط خوب داشتن با بیرون است.
عدم ترسیم دستها / پاها / گوشها و چشم ها / دهان :
نشان دهنده این است که از آن عضو بدن خود رضایت ندارد و از آن دل خوشی ندارد آدمک دهان ندارد کودک زیاد حرف میزند و والدین به وی دایم تذکر می دهند که صحبت نکند.
آدمک پا ندارد کودک پر جنب و جوش است و والدین زیاد به وی اخطار می دهند.
پای بلند نشانه آرزوهای بلند و زیاد است .
گونه ها بیشتر در نقاشی دختران مشاهده میشود ) آرایش کردن آدمک نقاشی (
اگر در نقاشی پسران دیده شود احتمال تمایل به تغییر جنسیت دارد و منظور گرایش به جنس مخالف نیست ) . از نقش جنسی خود راضی نیست (
افرادی که تمایل به تغییر جنسیت دارند از سه تا چهار سالگی قابل تشخیص است و باید به علایم زیر توجه شود :
چشم ها چشم در نقاشی کودک بسیار مهم است :
چشم بزرگ و درشت و نشانه کنجکاوی کودک میباشد خصوصا در مسایل جنسی چه )اتفاقی افتاده ، چی شده( این کودکان در هنگام تعویض پوشک بسیار دقیق هستند و توجه زیادی دارند .
چشم کوچک و تمایل به دیدن و مشاهده کردن زیاد ندارد و بیشتر علاقه دارد که بشنود )تمایل به شنیدن (
دندان ها :
دندان های به هم فشرده به نشانه پرخاشگری کودک است. دندانهای DC و زبان بیرون آمده نشانه پرخاشگری است .
دهان :
گاهی اوقات دهان باز است اگر دهان بزرگ باشد، زیاد حرف میزند ، مایعات می خورد زیرا در کودکی خوب شیر نخورده است و احتمال دارد سیگار هم مصرف کند
دهان بسته و خطی است که آرام و کم حرف است و یا والدین به وی زیاد تذکر میدهند که حرف نزن
لب به هم فشرده به کودک گفته اند حرف نزن و وی قصد کنترل کردن خویش را دارد.
تفسیر خود آدمک :
سر خیلی بزرگ ) تنه کوچک است( به این معنی است که کودک دل مشغولی زیادی دارد و زیاد فکر می کند .
تنه بزرگ به خوردن و کیف کردن فکر میکند دهانش دایم می جنبد و خیلی به خوردن علاقه دارد. به مسایل تغییر جنسیت مطرح است . ترسیم آدمک متناسب با جنسیت پسر ، پسر را بکشد و دختر دختر را بکشد. اگر برعکس نقاشی کشیده شود مسایل تغییر جنسیت مطرح است
فاصله آدمک با خانه )در نقاشی آدم خانه و درخت(
اگر فاصله زیاد باشد به این معناست که رابطه خوبی با خانه ندارد و از خانه طرد شده است .
آدمک با اجزای کامل فرد باهوش است.
محقق: نرگس شوقی
